पैशांची बचत करणे हे आपल्यासाठी एक अत्यंत महत्वाचे कार्य आहे. आपल्या जीवनात असलेल्या अस्थिरतेचा सामना करण्यासाठी, किंवा आपत्कालीन परिस्थितीमध्ये मदतीसाठी बचत करणे आवश्यक आहे. जेव्हा आपल्याला भविष्याच्या बाबतीत चिंता येते, तेव्हा बचत आपल्या एक सुरक्षा कवच बनते. विशेषतः ग्रामीण भागात, जरी घरातील खर्च कमी असले तरी, तरीही पैशांची बचत अत्यंत महत्त्वाची असते. जीवनाच्या विविध क्षेत्रांमध्ये, विशेषतः शेतकरी किंवा छोट्या व्यवसायिकांसाठी, पैशांची योग्य बचत आणि नियोजन करणे हे एक अवश्यक आहे. चला, आपला बिझनेस च्या माध्यमातून आपण पाहूया की ग्रामीण भागात पैशांची बचत कशी करायची आणि त्यासाठी काय महत्त्वाचे मुद्दे आहेत.
(पैशांची बचत कशी कराल?) in Marathi:
| साधन | तपशील |
|---|---|
| आय आणि खर्चाचे नियोजन करा | तुमच्या महिन्याच्या उत्पन्न आणि खर्चाचे नीट नियोजन करा. |
| बचत खातं उघडा | एक बचत खाता उघडा ज्यात आपले पैसे सुरक्षित असतील. |
| ठराविक रक्कम बचत करा | दर महिन्याला ठराविक रक्कम बचतीसाठी ठरवा आणि त्याची नियमितपणे बचत करा. |
| आवश्यक खर्च कमी करा | अनावश्यक खर्च टाळा आणि त्यातून पैसे वाचवा. |
| आपत्कालीन निधी तयार करा | अनपेक्षित परिस्थितींसाठी एक आपत्कालीन निधी तयार करा. |
| गुंतवणूक करा | पैसे वाढवण्यासाठी योग्य गुंतवणूक योजना निवडा. |
| कर्ज कमी करा | उच्च व्याज दर असलेल्या कर्जाची लवकरात लवकर परतफेड करा. |
१. आपल्या इनकम आणि खर्चाचे नियोजन करा
पैशांची बचत आणि आर्थिक स्थिरता मिळवण्यासाठी आपल्या इनकम (आय) आणि खर्चाचे योग्य नियोजन करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. अनेक वेळा लोक आपल्या खर्चावर नियंत्रण ठेवू शकत नाहीत, ज्यामुळे त्यांना पैशांची तंगी येते. जर आपण योग्य प्रकारे आपल्या आय आणि खर्चाचे व्यवस्थापन केले, तर आपण भविष्याची आर्थिक सुरक्षितता साधू शकता. चला, तर पाहूया की आपल्या इनकम आणि खर्चाचे नियोजन कसे करावे:
१.१. आय आणि खर्चाचे संपूर्ण लेखाजोखा ठरवा
- सर्वप्रथम, आपली मासिक इनकम (आय) समजून घ्या. तुम्ही एक शेतकरी असाल, छोट्या व्यवसायिक असाल किंवा नोकरी करणारे असाल, त्यात मिळणार्‍या सर्व पैशांची माहिती ठेवणे आवश्यक आहे. प्रत्येक महिन्यात किती पैसे तुमच्या कुटुंबाच्या उपयोगासाठी येतात, हे तपासा.
- त्याचप्रमाणे, आपल्या महिन्याच्या सर्व खर्चांचा लेखाजोखा ठरवावा लागेल. खर्चाचे विविध प्रकार असू शकतात, जसे की:
- नित्यांचे खर्च (भाजीपाला, घरकामाचे साहित्य, पाणी, वीज बिल)
- आवश्यक खर्च (शाळेची फी, आरोग्य संबंधित खर्च)
- फालतू खर्च (मनोरंजन, बाहेर जेवण, इतर अनावश्यक वस्तू)
१.२. महत्त्वाचे आणि अनावश्यक खर्च वेगळे करा
- खर्चाचे वर्गीकरण करण्यामुळे तुम्हाला थोडेफार विचार करून खर्च कमी करण्याची संधी मिळते. आपले काही खर्च अत्यंत महत्त्वाचे आहेत, जसे की रोजचे जेवण, शिक्षण, आरोग्य, घराची व्यवस्था इ. हे खर्च कायम राहतील, परंतु काही खर्च अनावश्यक असतात, जसे की बाहेर जाऊन जेवण करणे, किंवा खर्च करणारी लक्झरी वस्तू.
- अनावश्यक खर्च कमी करण्याचे प्रयत्न करा, यामुळे आपल्याला पैसे बचत करण्यास मदत होईल.
१.३. विकासासाठी बचत ठरवा
- आपल्याला आपल्या इनकममधून किमान १०-२०% रक्कम बचतसाठी ठेवणे आवश्यक आहे. जरी तुम्हाला सुरुवातीला थोडी बचत करण्याची सुविधा असेल, तरी नियमितपणे पैसे वेगळे ठेवल्याने ते मोठ्या प्रमाणात जमा होऊ शकतात.
- उदाहरणार्थ, महिन्याच्या सुरूवातीला थोड्या थोड्या रकमा वाचवून ठेवा, किमान ५०० किंवा १००० रुपये. यामुळे आपल्याला लवकरच एक मोठी रक्कम जमवता येईल.
१.४. आवश्यक खर्चावर नियंत्रण ठेवा
- आपल्या इनकमवर नियंत्रण ठेवणे जसे महत्त्वाचे आहे, तसेच खर्चावर नियंत्रण ठेवणे देखील महत्त्वाचे आहे. घरातील खर्च न वाढवता, त्यात थोडे कमी करण्याचा प्रयत्न करा. उदाहरणार्थ, घरातील वीज, पाणी, घरकामाच्या वस्तू यामध्ये बचत करण्याचा प्रयत्न करा.
- जरी वीज आणि पाणी खर्च कमी करणे थोडे कठीण असू शकते, तरीही घराच्या इतर उपकरणांचा वापर कमी करून, नियमित देखभाल करून खर्च कमी करू शकता.
१.५. संपूर्ण कुटुंबासोबत चर्चा करा
- आपल्या कुटुंबातील प्रत्येक सदस्यासोबत आपल्या खर्चाची योजना करा. घरातल्या सर्व सदस्यांना आपल्या इनकम आणि खर्चाचे व्यवस्थापन समजावून सांगून, त्यांना बचत करण्याची प्रेरणा द्या.
- लहान मुलांनाही आर्थिक व्यवस्थापन शिकवा. त्यांना पैसे जपून वापरण्याचे महत्त्व समजवा, तसेच त्यांना ते मिळवलेले पैसे कसे खर्च करावे आणि वाचवावे हे शिकवा.
१.६. कर्ज घेणे टाळा
- आपल्या खर्चाचे व्यवस्थापन करत असताना, कर्ज घेणे टाळणे आवश्यक आहे. कर्जावर लागणारे व्याज आपल्याला नंतर अडचणीत आणू शकते. कर्ज घेताना त्याच्या परतफेडीचा विचार करा. खर्च कमी करण्याचा दुसरा एक मार्ग म्हणजे, आपल्या बजेटमध्ये त्याचा समावेश करणे.
१.७. मुलभूत बचत योजना तयार करा
- खर्च आणि इनकमचे नियोजन करत असताना, एका मुलभूत बचत योजनाही तयार करा. यामध्ये घरातील किंवा व्यवसायाच्या अनियमित खर्चासाठी आपल्याकडे थोडा पैसाही तयार असावा लागतो. या योजनेतुन तुम्ही भविष्यातील आपत्कालीन परिस्थितीसाठी पैसे जतन करू शकता.
२. बचत खातं उघडा
बचत खाती उघडणे म्हणजेच आपल्या पैशांना एक सुरक्षित स्थान देणे आणि त्यावर व्याज मिळवणे. प्रत्येकाच्या आयुष्यात एक वाजवी आर्थिक सुरक्षिततेची आवश्यकता असते, आणि त्यासाठी बचत खाते हे एक अतिशय सोप्पं आणि सुरक्षित साधन आहे. बचत खाते उघडल्याने तुम्हाला आपला पैसा सुरक्षित ठेवता येईल, तसेच त्यावर बँक कडून थोडे व्याज देखील मिळू शकते. चला, बघूया बचत खाते उघडण्याची प्रक्रिया आणि त्याचे फायदे.
२.१. बचत खातं उघडण्याचे महत्त्व
- सुरक्षितता: पैसे घरात ठेवण्यापेक्षा बँकेत ठेवणे अधिक सुरक्षित असते. घरात चोरी होण्याचा किंवा आपत्कालीन परिस्थितीमध्ये पैशाचा नुकसान होण्याचा धोका असतो, परंतु बँकेत ठेवलेले पैसे सुरक्षित असतात.
- व्याज मिळवणे: बँक आपल्याला बचत खात्याच्या व्याजाच्या रूपात आपले पैसे थोडेफार वाढवते. विविध बँकांमध्ये व्याज दर वेगवेगळे असतात, परंतु त्यात थोडे थोडे व्याज मिळणे ही एक मोठी फायदेची बाब आहे.
- आर्थिक व्यवस्थापन: बचत खाते उघडल्यावर आपल्याला आपल्या पैशांचा एक निश्चित लेखाजोखा ठेवता येतो. प्रत्येक महिन्याच्या शेवटी तुम्ही किती पैसे जमा केले आणि किती पैसे काढले याचे तपशीलवार निरीक्षण करता येते.
२.२. बचत खाते उघडण्यासाठी लागणारी कागदपत्रे
बचत खाते उघडण्यासाठी बँकेत काही आवश्यक कागदपत्रांची आवश्यकता असते. सामान्यपणे, खालील कागदपत्रे आवश्यक असतात:
- आधार कार्ड: आपल्या ओळखीचे प्रमाणपत्र म्हणून आधार कार्ड आवश्यक आहे.
- पत्ता पुरावा: आपल्या पत्याचा पुरावा म्हणून वीज बिल, पाणी बिल, आदिवासी प्रमाणपत्र, इत्यादी कागदपत्रे स्वीकारली जातात.
- पैन कार्ड (आवश्यक नसल्यास, काही बँकांमध्ये): काही बँकांना पॅन कार्ड देखील आवश्यक असू शकते, विशेषत: जर आपला वार्षिक उत्पन्न एक विशिष्ट मर्यादेपेक्षा जास्त असेल.
- पोटा व तपशील: काही बँका तुमचे पोटा किंवा तपशील विचारू शकतात.
२.३. बचत खाती उघडण्यासाठी प्रक्रिया
१. बँक निवडा: सर्वप्रथम, कोणत्या बँकेत आपले बचत खाते उघडायचे हे ठरवा. सरकारी बँकांपासून ते खासगी बँकांपर्यंत सर्व बँकांमध्ये बचत खाती उघडता येतात.
२. कागदपत्रांची तयारी करा: वरील आवश्यक कागदपत्रे तयार ठेवा. काही बँक ऑनलाइन पद्धतीने देखील खाते उघडण्याची सुविधा देतात, ज्यामुळे तुम्ही तुमचे कागदपत्रे बँकेत अपलोड करू शकता.
३. खाते उघडण्यासाठी अर्ज करा: बँकेत जाऊन, बचत खाते उघडण्यासाठी अर्ज करा. बँकेच्या कर्मचारी सदस्याकडून खाती उघडण्यासाठी आवश्यक मार्गदर्शन मिळेल. अर्ज फॉर्म भरून त्याला कागदपत्रे जोडून द्या.
४. प्रारंभ रक्कम ठेवणे: काही बँकांमध्ये खाते उघडण्यासाठी प्रारंभिक रक्कम (मिनीमम बॅलन्स) ठेवण्याची आवश्यकता असते. ही रक्कम सामान्यत: ५०० रुपये ते १००० रुपये असू शकते. तुम्ही आपल्या बँक निवडीच्या आधारावर प्रारंभ रक्कम जमा करू शकता.
५. चेकबुक आणि एटीएम कार्ड: बचत खाते उघडल्यानंतर, बँक तुम्हाला चेकबुक आणि एटीएम कार्ड देईल. याचा उपयोग तुमच्या खात्यातून पैसे काढण्यासाठी आणि विविध व्यवहारांसाठी केला जातो.
२.४. बचत खात्याचे प्रकार
बचत खाती वेगवेगळ्या प्रकारांची असतात. प्रत्येक खात्याची एक विशिष्ट उद्दीष्ट असू शकते, त्यामुळे तेच खाती निवडणे महत्त्वाचे आहे जे आपल्या गरजेशी जुळतात.
- साधारण बचत खाते: हे खाती सामान्यपणे सर्वसामान्य लोकांसाठी असतात. यात न ओळखलेल्या किमान शिल्लक रकमेची आवश्यकता असू शकते.
- वृद्ध नागरिक बचत खाती: वृद्ध नागरिकांसाठी विशेष बचत खाती असतात. त्यात साधारणतः अधिक व्याज दिले जाते.
- संचय खातं: हे खाते दीर्घकालीन बचतसाठी असते, ज्यात तुम्ही निश्चित रक्कम एकत्र करत जाऊ शकता.
२.५. बचत खाते उघडण्याचे फायदे
१. सुरक्षितता: तुमचे पैसे सुरक्षित राहतात. २. व्याज: तुमच्या बचतीवर बँक व्याज देते. ३. सुलभता: पैसे काढणे आणि ठेवणे सोपे असते. ४. ऑनलाइन बॅंकिंग सेवा: अनेक बँका ऑनलाइन बॅंकिंग सुविधा देखील देतात, ज्यामुळे घरबसल्या आपले खाते नियंत्रित करू शकता. ५. कर्ज घेणे: तुमच्याकडे बचत खाते असल्यास, कर्ज घेणे सोपे होते.
३. ठराविक रक्कम दर महिन्याला बचत करा
पैशांची बचत केल्याने तुमच्या आर्थिक सुरक्षिततेला बळकटी मिळते आणि भविष्यातील अनिश्चिततेसाठी तयार होण्याची क्षमता मिळवता येते. दर महिन्याला ठराविक रक्कम बचत करणे, विशेषत: ग्रामीण भागातील लोकांसाठी, एक अत्यंत महत्त्वाची आर्थिक सवय आहे. चला, पाहूया, या सवयीचे महत्त्व आणि त्यासाठी काही टिप्स:
३.१. महत्त्वाचे फायदे:
- आर्थिक स्थिरता: नियमित बचत केल्याने तुमच्या आर्थिक स्थितीला स्थिरता मिळते. जर तुम्हाला अचानक पैशांची आवश्यकता पडली, तर तुमच्याकडे बचत म्हणून रक्कम असणे हे तुमच्यासाठी मदतीचे ठरते.
- आर्थिक ध्येय पूर्ण करण्यास मदत: तुमच्या घरासाठी एक नवा पडदा घेणे, मुलांच्या शिक्षणासाठी पैसे ठेवणे, किंवा कुटुंबाच्या आरोग्य सेवेवर खर्च करण्यासाठी ठराविक रक्कम ठेवणे तुमच्या उद्दिष्टांची पूर्तता करण्यात मदत करेल.
- ऋणापासून बचाव: जर तुमच्याकडे बचत असेल, तर तुम्हाला कर्ज घेण्याची आवश्यकता कमी होईल. तसेच, कर्ज घेऊन ते परतफेड करण्यासाठी चिंता करण्याची गरजही नाही.
- आपत्कालीन परिस्थितीला तोंड देणे: अनपेक्षित खर्च, अपघात किंवा इतर आपत्कालीन परिस्थितीत बचत कामी येईल. तुमच्याकडे पैसे असले, तर तुम्हाला लगेच कर्ज घेत किंवा इतर कोणत्याही प्रकारे मदतीची आवश्यकता पडणार नाही.
३.२. कशाप्रकारे ठराविक रक्कम बचत करावी?
- सर्वप्रथम खर्चांचे नियोजन करा: तुम्ही महिन्याच्या सुरुवातीला तुमचे सर्व खर्च ठरवले पाहिजेत. घरातील किरकोळ खर्च, मुलांचे शिक्षण, आरोग्यविषयक खर्च, वीज बिल, पाणी बिल, आणि इतर असलेले खर्च कसे कमी करायचे हे ठरवा. जेवण, राहणीमान, आणि इतर खर्च विचारात घेतल्यावर, तुम्हाला कोणत्या खर्चावर नियंत्रण ठेवता येईल हे ठरवा.
- व्यय आणि बचत याचे अंतर ठरवा: तुमचे मासिक उत्पन्न आणि खर्च यांचा विचार करून तुम्ही एक ठराविक रक्कम बचतीसाठी ठरवू शकता. उदाहरणार्थ, जर तुमचे मासिक उत्पन्न ₹१५,००० असेल आणि तुमचे खर्च ₹१२,००० असेल, तर तुम्ही ₹३,००० बचतीसाठी ठेवू शकता.
- बचत साधन निवडा: तुमच्याकडे बचतीसाठी विविध साधन असू शकतात. तुम्ही बचत खाती उघडू शकता, विमा योजना निवडू शकता, किंवा पोस्ट ऑफिस किंवा बँकेत दीर्घकालीन बचत योजना सुरू करू शकता. ह्या बचतीच्या साधनांतून तुम्हाला अधिक व्याज देखील मिळू शकते.
- स्वतःसाठी एक “बचत फंड” तयार करा: ठराविक रक्कम प्रत्येक महिन्यात बचत करणे म्हणजेच तुमच्या बचतीसाठी एक विशेष फंड तयार करणे. उदाहरणार्थ, तुम्ही महिन्याला ₹५,००० किंवा ₹१०,००० बचत करण्याचे लक्ष्य ठेवू शकता. हे तुमचे आर्थिक ध्येय साध्य करण्यात मदत करेल.
- ऑटोमेटेड बचत योजना: काही बँका आणि वित्तीय संस्थांसोबत तुम्ही “ऑटोमेटेड” बचत योजना सुरू करू शकता. यामध्ये, तुमच्या खात्यातून प्रत्येक महिन्याला ठराविक रक्कम तुमच्या बचत खात्यात किंवा अन्य योजनांत जमा केली जाऊ शकते. या प्रकारच्या योजनांमध्ये तुम्हाला विचार न करता बचत करण्याची सवय लागते.
३.३. बचत करण्याच्या काही टिप्स:
१. नियमितता ठेवा: बचत करतांना नियमितता खूप महत्त्वाची आहे. प्रत्येक महिन्याच्या एकाच तारखेला तुम्ही बचत करायला सुरुवात करा. एक नियमित दिनचर्या ठरवणे महत्त्वाचे आहे. २. स्वतःला प्रोत्साहित करा: बचत करत असताना, आपल्याला प्रेरित ठेवण्यासाठी लहान उद्दिष्ट ठेवता येतात. तुम्ही तीन महिन्यांनी १००० रुपये बचत केली तर त्या बचतीचा वापर आपल्या कुटुंबासाठी काही आनंददायक गोष्टी करायला करू शकता. ३. खर्च कमी करण्याचे प्रयत्न करा: दर महिन्याला तुमचे खर्च कमी करण्याचे प्रयत्न करा. उदाहरणार्थ, बाहेर खाणे कमी करा, वाहतूक खर्च कमी करा, आणि अन्य अनावश्यक खर्च कमी करा. जेव्हा तुम्ही खर्च कमी कराल, तेव्हा तुमच्या बचतीसाठी अधिक रक्कम उपलब्ध होईल. ४. वैयक्तिक खर्चावर नियंत्रण ठेवा: हवे नसलेले खर्च टाळा. उदाहरणार्थ, चहा, सिगारेट किंवा इतर गैर-आवश्यक गोष्टींवर खर्च कमी करा. त्यामुळे तुम्हाला अधिक बचत करण्याची संधी मिळेल.
३.४. बचतीच्या उद्दीष्टांची अंमलबजावणी करा:
बचत करतांना, त्याचे उद्दीष्ट निश्चित करा. उदाहरणार्थ, तुम्ही १ वर्षात ₹५०,००० बचत करण्याचे लक्ष्य ठेवू शकता. हे पैसे तुम्ही इतर खर्चासाठी, आपत्कालीन परिस्थितीसाठी किंवा पुढील वर्षीच्या शाळेतील शुल्कासाठी राखून ठेवू शकता.
४. अनावश्यक गोष्टींचा खर्च कमी करा
आपल्या आर्थिक स्थितीला सुधारण्यासाठी अनावश्यक गोष्टींचा खर्च कमी करणे हे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. कधी कधी, आपण अनावश्यक खर्च न करता सहज पैसे वाचवू शकतो. ग्रामीण भागातील लोकांसाठी, जेथे उत्पन्न कमी असू शकते, तेथे अधिक महत्त्वपूर्ण ठरते की प्रत्येक पैसा योग्य ठिकाणी खर्च करावा. चला, पाहूया की अनावश्यक खर्च कसा कमी करावा.
४.१. दैनंदिन खर्चांची पाहणी करा:
प्रत्येक महिन्याच्या सुरुवातीला, आपल्या खर्चांची यादी तयार करा. घरातील किराणा, वीज, पाणी, इतर आवश्यक खर्चांसोबतच, तुम्ही किती पैसे अनावश्यक गोष्टींवर खर्च करत आहात हे देखील तपासा. उदाहरणार्थ, बाहेर खाणे, मिठाई, सिगारेट, वर्तमनपत्रे किंवा इतर विलासिता वस्तू यावर होणारा खर्च इत्यादी.
४.२. अत्यावश्यक गोष्टीच खरेदी करा:
आवश्यक वस्त्र, खाद्यपदार्थ, औषधे, आणि इतर गृह उपयोगी वस्तू खरेदी करतांना, फुकट खर्च टाळा. ज्या वस्तू तुमच्यासाठी खरेदी करणे आवश्यक आहे, त्यावरच पैसे खर्च करा. ज्या गोष्टी नंतर वापरण्याची आवश्यकता असते, त्याच गोष्टींची खरेदी करा.
४.३. बाहेर खाण्याचा खर्च कमी करा:
बाहेर जाऊन खाणे हा एक मोठा अनावश्यक खर्च असू शकतो. रोज रोज बाहेर खाण्याऐवजी, तुम्ही घरच्या जेवणाला प्राधान्य द्या. यामुळे महिन्याच्या शेवटी बचत होईल आणि तुमचे पैसे वाचतील. जेवणाची तयारी घरच्या घरी करा, त्यात खर्च कमी होईल.
४.४. संपूर्ण कुटुंबासाठी बजेट तयार करा:
घरातील सर्व सदस्यांसाठी खर्चाचे नियोजन करा. कुटुंबातील प्रत्येक सदस्याने ठरवलेले खर्च पाळावे आणि अनावश्यक गोष्टींवर खर्च टाळावा. कधी कधी, वयस्कर सदस्य अनावश्यक गोष्टींवर पैसे खर्च करतात, जे आपल्या बचतीसाठी हानिकारक ठरू शकते.
४.५. ऑनलाइन शॉपिंगवर नियंत्रण ठेवा:
ऑनलाइन शॉपिंग हे एका जागतिक ट्रेंडमध्ये रुपांतरित झाले आहे. अनेक वेळा आकर्षक ऑफर्स आणि सवलतींमुळे आपण अप्रत्याशित खरेदी करतो. या सवयीवर नियंत्रण ठेवा. न पाहिजे असलेल्या वस्तूंच्या खरेदीला थांबवा आणि फक्त आवश्यक वस्तूंच्या खरेदीला प्राधान्य द्या.
४.६. विलासिता वस्तूंसाठी खर्च कमी करा:
चांगली कार, महागडी मोबाइल, चमचमीत कपडे, इत्यादी विलासिता वस्तू खरेदी करणं हे काही वेळा अत्यंत खर्चिक ठरू शकतं. या सर्व गोष्टीवर खर्च कमी करा. त्याऐवजी आवश्यक वस्तूंवरच पैसा वापरा.
४.७. ऊर्जा वाचवा:
वीज आणि पाणी यावर होणारा खर्चही कमी करता येऊ शकतो. तुम्ही आपल्या घरातील विजेची वापर पद्धत बदलू शकता. उर्जा बचत करणारे दिवे, पंखे आणि इतर उपकरणे वापरणे ही एक चांगली सवय आहे. पाणी वाचवण्यासाठी टाकीचा वापर करा आणि कधीही न वापरलेल्या उपकरणांची वीज बंद करा.
४.८. मोठ्या आकारातील खरेदी टाळा:
प्रत्येक गोष्ट थोड्याशा आकारात किंवा कमी प्रमाणात खरेदी करा. उदाहरणार्थ, मोठ्या आकाराच्या डब्याऐवजी छोटे डबे खरेदी करा. यामुळे तुम्हाला जास्त प्रमाणात वस्तूंचा वापर करण्याची प्रवृत्ती कमी होईल.
४.९. स्वयंसेवक सेवा आणि हस्तकला वापरा:
तुम्ही काही गोष्टी स्वतः बनवू शकता, जसे की घरातील सजावट, स्वच्छता किंवा इतर कामे. या गोष्टींवर खर्च टाळता येईल आणि तुमची बचत होईल.
५ . आपत्कालीन निधी तयार करा
आपत्कालीन निधी म्हणजे असा निधी जो तुम्ही अनपेक्षित परिस्थितींसाठी, जसे की अचानक रोग, अपघात, नोकरी गमावणे, किंवा अन्य कोणत्याही संकटासाठी वापरू शकता. आपल्या आर्थिक भवितव्यासाठी आपत्कालीन निधी तयार करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे, कारण तो तुमच्या जीवनातील अडचणीच्या काळात एक सुरक्षा कवच ठरतो. खालील गोष्टी विचारात घेतल्यास तुम्ही आपत्कालीन निधी प्रभावीपणे तयार करू शकता:
५ .१. आपत्कालीन निधीची आवश्यकता का आहे?
आपत्कालीन निधीचा मुख्य उद्देश म्हणजे तुम्हाला अनपेक्षित खर्चांपासून वाचवणे. उदाहरणार्थ, जर घरातील सदस्यांना अचानक आजार झाला किंवा तुम्हाला नोकरी गमवावी लागली, तर त्या वेळेस तुम्हाला आर्थिक मदतीची आवश्यकता असू शकते. एक चांगला आपत्कालीन निधी तुम्हाला या परिस्थितीत कर्ज घेण्याची किंवा मोठ्या कष्टात पडण्याची गरज कमी करतो.
५.२. किती निधी तयार करावा?
तुम्ही किती आपत्कालीन निधी तयार करावा हे तुमच्या वैयक्तिक परिस्थितीवर आधारित असते. सामान्यत: दोन ते सहा महिन्यांच्या खर्चावर आधारित निधी तयार करणे चांगले ठरते. उदाहरणार्थ, तुमचे महिन्याचे खर्च २०,००० रुपये आहेत, तर तुमच्याकडे ४०,००० ते १,२०,००० रुपये (२ ते ६ महिने) आपत्कालीन निधी असावा. यामुळे तुम्हाला आपत्कालीन परिस्थितीत किमान काही महिने तणावमुक्त राहता येईल.
५.३. निधी कसा तयार करावा?
आपत्कालीन निधी तयार करण्यासाठी, तुम्हाला त्यासाठी पैसे सुरक्षित ठेवावे लागतील. हे तुमच्या नियमित खर्चांसाठी वापरण्याऐवजी, तुम्हाला ते आणखी एका खात्यात ठेवावे लागेल, जिथे तुम्हाला ते सहज उपलब्ध होईल पण सहज वापरता येणार नाही. खाली काही उपाय दिले आहेत, ज्याद्वारे तुम्ही आपत्कालीन निधी तयार करू शकता:
- अवशिष्ट रकमांची बचत करा: तुमच्या मासिक खर्चांच्या काही भागाची बचत करा. प्रत्येक महिन्याच्या सुरुवातीला ठराविक रक्कम (उदाहरणार्थ, १००० रुपये किंवा २००० रुपये) बचत म्हणून ठेवा. प्रत्येक महिन्याच्या शेवटी तुमच्याकडे काही प्रमाणात निधी जमा होईल.
- कमीत कमी खर्च करा: जेव्हा तुम्हाला लक्षात येईल की तुम्ही खर्च कमी करू शकता, तेव्हा त्या पैशाची बचत तुम्ही आपत्कालीन निधी म्हणून ठेवू शकता. प्रत्येक महिन्याच्या शेवटी तुम्ही पैसे वाचवण्यासाठी वापरणारे ट्रिक्स वापरू शकता.
- ऑटोमॅटिक ट्रांसफर: तुम्ही तुमच्या सध्याच्या बँक खात्यातून प्रत्येक महिन्याच्या ठराविक तारखेला थोडी रक्कम दुसऱ्या खाते (ज्याचे तुम्ही केवल आपत्कालीन निधी म्हणून वापरणार आहात) ट्रान्सफर करा. हे पैसे खर्च करता येणार नाहीत आणि तुम्ही नियमितपणे ते जमा करू शकाल.
५.४. निधी ठेवल्यासाठी उत्तम ठिकाण काय?
आपत्कालीन निधी ठेवण्यासाठी तुम्हाला एका सुरक्षित आणि लिक्विड खात्याची आवश्यकता असते, ज्यामुळे तुम्हाला ते खूप सहजतेने काढता येईल. काही ठिकाणे जिथे तुम्ही आपत्कालीन निधी ठेवू शकता, ती खालीलप्रमाणे आहेत:
- बँक खाते: तुमचे आपत्कालीन निधी बँक खात्यात ठेवण्याचा एक चांगला पर्याय आहे. तुम्हाला पैसे सहजपणे काढता येतात, आणि बँक खाते सुरक्षित असते.
- पोस्ट ऑफिस बचत खाते: भारतीय पोस्ट ऑफिसच्या बचत खात्याची वापर तुम्हाला आपत्कालीन निधी तयार करण्यासाठी चांगला पर्याय आहे. यामध्ये तुम्हाला निश्चित व्याज मिळते आणि पैसे सुलभपणे काढता येतात.
- मनी मार्केट फंड: मनी मार्केट फंड हे तुम्हाला अल्पकालिक गुंतवणुकीचे एक चांगले साधन देतात. हे कमी जोखमीचे असतात आणि त्यावर तुम्हाला तात्काळ पैसे मिळवण्याची सोय असते.
- समान व आपत्कालीन निधीचे ठेवण्यासाठी कॅश टेबल: ग्रामीण भागातील लोक काही वेळा आपल्या घरातही पैसे सुरक्षित ठेवतात. तरीही, त्याच्यासोबत एका ठराविक पैशांचे बचत खाते किंवा मनी फंड असावा.
५.५. निधी कसा वापरावा?
आपत्कालीन निधीचा उपयोग केवळ आपत्कालीन स्थितीत केला पाहिजे. एखाद्या अनपेक्षित खर्चासाठी, आजारपणासाठी, घरातील मोलाच्या वस्तूंच्या दुरुस्तीसाठी, किंवा इतर कोणत्याही आकस्मिक संकटासाठी तुम्ही ते वापरू शकता. परंतु त्याचा वापर नियमित खर्चांसाठी किंवा गैर-आवश्यक गोष्टींसाठी करू नका.
६. शेती आणि इतर व्यवसायासाठी बचत करा
शेती किंवा इतर व्यवसाय सुरू करण्यासाठी बचत करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. बचत केल्याने तुम्हाला तुमच्या व्यवसायासाठी आवश्यक असलेली भांडवल मिळवता येते, आणि तो व्यवसाय स्थिरपणे वाढवता येतो. अनेकदा शेतकऱ्यांना किंवा इतर व्यावसायिकांना कमी भांडवलामुळे समस्यांचा सामना करावा लागतो. परंतु योग्य बचत आणि नियोजनाने तुम्ही व्यवसायाच्या सुरुवातीपासूनच स्थिरता मिळवू शकता.
६.१. शेतीसाठी बचत कशी करावी?
शेतीमध्ये भांडवलाची आवश्यकता नेहमी असते. बियाणे, खत, कीटकनाशक, पाणी व्यवस्थापन, यांत्रिकीकरण, आणि इतर पायाभूत सुविधा यांच्या साठी नियमितपणे पैसे खर्च करावे लागतात. त्यामुळे, शेतीमध्ये नियमित बचत करण्याचा विचार फार महत्त्वाचा आहे. खाली काही टिप्स दिल्या आहेत ज्याद्वारे शेतकरी बचत करू शकतात:
- आर्थिक नियोजन करा: शेतकऱ्यांना प्रत्येक महिना किंवा हंगामाच्या सुरुवातीला त्यांच्या खर्चांचे योग्य नियोजन करणे आवश्यक आहे. उत्पन्न आणि खर्च यांचा योग्य ताळमेळ साधल्यास, अनावश्यक खर्च कमी होऊ शकतो आणि बचत जास्त होऊ शकते.
- शेतीचे हंगामी नियोजन: हंगामानुसार पैसे गुंतवून, आवश्यकता नुसार बचत करा. उदाहरणार्थ, पिकाच्या लागवडीच्या वेळेस खर्च जास्त होतो, परंतु इतर हंगामात कमी खर्च होतो. या वेळी जास्त बचत करून तुम्ही पुढील हंगामासाठी पैसे गोळा करू शकता.
- इतर शेतकऱ्यांसोबत बचत गट सुरू करा: अनेक शेतकरी सहकारी बचत गटांमध्ये सामील होऊन पैसे जमा करतात. यामध्ये गटाचे सदस्य एकत्र येऊन पैसे संकलित करतात आणि त्या पैशांचा वापर एकत्र केला जातो. यामुळे एका ठिकाणी मोठ्या रकमेची बचत होऊ शकते आणि विविध प्रकारच्या शेतकरी योजना आणि कर्जांसाठी ते फायद्याचे ठरते.
- कृषी सहकारी संस्थांशी संपर्क साधा: कृषी सहकारी संस्था शेतकऱ्यांना लहान रकमेचे कर्ज देतात. या संस्थांच्या माध्यमातून शेतीसाठी आवश्यक भांडवल मिळवण्यासाठी बचत केली जाऊ शकते.
६.२. इतर व्यवसायासाठी बचत कशी करावी?
व्यवसाय सुरू करतांना आवश्यक भांडवल मिळवण्यासाठी देखील बचत करणे आवश्यक आहे. व्यवसाय सुरू करण्यासाठी सुरुवात कमी भांडवलाने होऊ शकते, परंतु व्यवसायाच्या वाढीसाठी योग्य प्रमाणात पैसे लागतात. खाली काही टिप्स दिल्या आहेत ज्याद्वारे इतर व्यवसायासाठी बचत केली जाऊ शकते:
- व्यवसाय योजना तयार करा: व्यवसाय सुरू करण्यासाठी एक ठोस योजना असणे महत्त्वाचे आहे. व्यवसायाच्या प्रारंभासाठी आवश्यक असलेल्या भांडवलाची गणना करा आणि त्यानुसार बचत सुरू करा. व्यवसायाच्या वाढीच्या दृष्टीने तुमच्या खर्चांचा वेगवेगळा अंदाज घेऊन योग्य बचत योजना तयार करा.
- कमीत कमी खर्च करा: सुरूवातीला व्यवसायामध्ये फालतू खर्च टाळा. ऑफिस साहीत्य, कर्मचार्यांची संख्या, इतर खर्च यांचे योग्य नियोजन करा. खर्च कमी करून तुम्ही आपली बचत वाढवू शकता.
- ऑनलाइन आणि डिजिटल साधनांचा वापर करा: डिजिटल साधनांचा वापर करून आपण व्यापाराचे कार्य कमी खर्चात सुरु करू शकतो. यामुळे कार्यालयीन खर्च, ट्रान्सपोर्ट खर्च इत्यादी गोष्टी कमी होतात आणि अधिक बचत करता येते.
- बचत खाते सुरू करा: व्यवसायासाठी कमी भांडवल असल्यास, ते एका बचत खात्यात ठेवा. त्यासाठी तुमच्याकडे असलेली रक्कम वाढवता येईल आणि तुम्हाला लवकर भांडवल जमवण्यास मदत होईल.
- व्यवसायाच्या उभारणीसाठी कर्ज घेण्याचा विचार करा: कधी कधी तुम्हाला आपल्या व्यवसायासाठी थोडे अतिरिक्त भांडवल घेण्याची आवश्यकता असू शकते. बचत केल्याने कर्ज घेणं सोपे होईल आणि नंतर कर्जाची परतफेड योग्य प्रकारे केली जाऊ शकते.
६.३. शेती आणि व्यवसायासाठी खर्च आणि बचतीचा ताळमेळ कसा साधावा?
व्यवसाय किंवा शेती करतांना खर्च आणि बचतीचा ताळमेळ साधणे फार महत्त्वाचे आहे. तुम्ही खर्च करत असलेल्या पैशाचा योग्य उपयोग करूनच तुमच्या बचतीला महत्त्व देऊ शकता. यासाठी:
- वृद्धीच्या शक्यतांचा विचार करा: तुम्ही केलेली बचत कशासाठी वापरणार हे ठरवून त्यावर खर्च करा. उदा. जर तुम्ही शेतीला एक नवा तंत्रज्ञान आणण्यासाठी पैसे वापरणार असाल, तर त्याचा फायदा दीर्घकालीन असावा.
- वाढीचा मागोवा घ्या: तुम्ही शेतकऱ्यांच्या किंवा व्यवसायिकांच्या वाढीचा मागोवा घेत, त्याच्या आधारे आपली बचत आणि खर्चाचे प्रमाण निश्चित करू शकता.
७. गुंतवणूक करा
पैशांची बचत करणे महत्त्वाचे आहे, परंतु त्या बचतीवर नफा मिळवण्यासाठी योग्य गुंतवणूक करणे हे त्यापेक्षाही महत्त्वाचे आहे. गुंतवणूक केली तरीच तुमच्या पैशाला वाढवण्याचा मार्ग मिळतो. तुमच्या बचतीला उच्च परतावा मिळवण्यासाठी तुम्हाला त्यावर गुंतवणूक करणे आवश्यक आहे. गुंतवणूक करण्यामुळे तुमच्याकडे भविष्याची आर्थिक सुरक्षा निर्माण होऊ शकते. येथे आपण गुंतवणूक कशा प्रकारे करू शकता, आणि त्याचे फायदे काय आहेत याबद्दल चर्चा करू.
७.१. गुंतवणूक करण्याचे महत्त्व
गुंतवणूक केल्याने तुमच्या आर्थिक स्थिरतेला मदत मिळते आणि तुम्ही भविष्यकाळासाठी एक सुरक्षित निधी तयार करू शकता. बाजारात असलेल्या विविध गुंतवणूक संधींचा वापर करून तुम्ही तुमच्या बचतीवर वाढ मिळवू शकता. तुम्ही निवडक गुंतवणूक साधनांमध्ये तुमच्या पैशाचा हिशोब योग्यपणे वापरून अधिक पैसे कमवू शकता.
७.२. गुंतवणूक करण्याचे प्रकार
गुंतवणूक करण्याचे अनेक प्रकार आहेत. प्रत्येक व्यक्तीचे आर्थिक उद्दिष्टे, जोखमीची क्षमता, आणि गुंतवणुकीसाठी असलेल्या वेळेच्या दृष्टीने हे साधन निवडले जाते. चला, गुंतवणुकीच्या काही प्रमुख प्रकारांची माहिती घेऊयात:
- स्टॉक्स (शेअर बाजार):
- स्टॉक्स म्हणजे कंपनीच्या मालकीचे छोटे तुकडे. जेव्हा तुम्ही शेअर खरेदी करता, तेव्हा तुम्ही त्या कंपनीचे एक छोटा हिस्सा विकत घेतात.
- स्टॉक बाजारात चांगले परतावे मिळवता येतात, पण ते जोखमीचे असतात. त्यामुळे स्टॉक्समध्ये गुंतवणूक करतांना योग्य संशोधन करणे आवश्यक आहे.
- म्युच्युअल फंड्स:
- म्युच्युअल फंड्स म्हणजे एकत्रितपणे पैसे गुंतवणूक करणारा एक साधन असतो. एका फंडमध्ये अनेक निवेशक त्यांच्या पैशांची गुंतवणूक एकत्र करून, एक व्यावसायिक व्यवस्थापक त्या पैशांचे व्यवस्थापन करतो.
- म्युच्युअल फंड्समध्ये गुंतवणूक करणं तुलनेत कमी जोखमीचे असू शकते, कारण ते विविध प्रकारच्या सिक्योरिटीजमध्ये गुंतवणूक करतात.
- सोने किंवा चांदी:
- सोने आणि चांदी हे परंपरागत आणि सुरक्षित गुंतवणूक साधन म्हणून ओळखले जातात.
- त्यात जोखीम कमी असते आणि हे दीर्घकालीन गुंतवणुकीसाठी उत्तम ठरू शकतात. सोने किंवा चांदीमध्ये गुंतवणूक केल्याने त्याचा मूल्यवृद्धीचा फायदा मिळवता येतो.
- बँक ठेवी:
- बँक ठेवी हे एक सुरक्षित आणि थोडे कमी परतावा मिळवणारे गुंतवणूक साधन आहे.
- बँकेत तुमची रक्कम ठेवल्याने तुम्हाला निश्चित परतावा मिळतो, आणि तो रक्कम सुरक्षित ठेवण्याचा उत्तम मार्ग आहे.
- अचल संपत्ती (प्रॉपर्टी):
- प्रॉपर्टी म्हणजे जमीन किंवा घर यामध्ये गुंतवणूक करणे.
- यामध्ये दीर्घकालीन गुंतवणूक केली जाते. प्रॉपर्टीचे मूल्य सामान्यतः वेळोवेळी वाढत जाते. मात्र, यासाठी जास्त भांडवल लागते.
- लघु व मोठ्या उद्योगांमध्ये गुंतवणूक:
- जर तुम्ही एखाद्या लघु किंवा मोठ्या व्यवसायामध्ये गुंतवणूक करू इच्छित असाल, तर ते तुम्हाला उच्च परतावा देऊ शकते.
- तुम्ही प्रकल्प किंवा स्टार्टअप्समध्येही गुंतवणूक करू शकता, जोखीम जास्त असली तरी ते फायदा देणारे ठरू शकते.
७.३. गुंतवणूक करतांना घ्यावयाची काळजी
गुंतवणूक करतांना काही गोष्टींचा विचार करणे अत्यंत आवश्यक आहे. त्यामुळे तुम्ही तुमच्या पैशाची योग्यपणे गुंतवणूक करू शकता:
- जोखीम समजून घ्या: प्रत्येक गुंतवणूक प्रकारामध्ये काही प्रमाणात जोखीम असते. तुम्हाला त्या जोखमीची जाणीव असणे आवश्यक आहे. जोखीम कशाप्रकारे कमी करता येईल याबद्दल विचार करा.
- विविधता ठेवा: एकाच प्रकारच्या गुंतवणुकीमध्ये सर्व पैसे गुंतवू नका. विविध प्रकारात पैसे गुंतवून तुम्ही जोखीम कमी करू शकता आणि परतावा वाढवू शकता.
- दीर्घकालीन गुंतवणूक करा: बाजारातील चढ-उतार आणि छोट्या कालावधीतील बदलांपासून दूर राहण्यासाठी दीर्घकालीन गुंतवणूक करा. दीर्घकालीन गुंतवणूक तुलनेत कमी जोखमीची असते.
- सर्वात योग्य फंड निवडा: म्युच्युअल फंड, स्टॉक किंवा अन्य गुंतवणुकीचे प्रकार निवडताना प्रत्येकाचा अभ्यास करा. वाचन करा, संशोधन करा आणि तज्ञांचा सल्ला घ्या.
- वापराच्या पैशाची गुंतवणूक न करा: तुमच्या जीवनाची आणि आपत्कालीन निधीची रक्कम तुम्ही कधीच गुंतवणुकीसाठी वापरू नका. हे पैसे तुमच्या गरजेच्या वेळी हवे असू शकतात.
७.४. गुंतवणूक करणारे सामान्य चुका आणि कशाप्रकारे टाळाव्यात
- विनाअभ्यास गुंतवणूक करणे: तुमच्याकडे जास्त माहिती नसताना फक्त इतरांच्या सल्ल्यावर आधारित गुंतवणूक करणे चुकीचे ठरू शकते. गुंतवणूक करण्यापूर्वी योग्य संशोधन करा.
- गुंतवणूक प्रकारावर लवकर निर्णय घेणे: प्रत्येक गुंतवणूक प्रकारामध्ये वेळ लागतो. त्यामुळे शॉर्ट टर्म रिटर्नसाठी विचार करणं योग्य नाही.
- केवळ नफा पाहणे: कधी कधी जास्त नफा मिळवण्यासाठी जास्त जोखीम स्वीकारली जाते. हे दीर्घकालीन हानीला कारणीभूत होऊ शकते. जोखीम समजून गुंतवणूक करा.
८. कर्ज कमी करा
कर्ज हे कोणत्याही व्यक्तीच्या आर्थिक स्थिरतेसाठी एक मोठे आव्हान असू शकते. कर्ज घेणे आणि त्यावर व्याज भरताना त्याचे परिणाम आपल्याला भविष्यात भोगावे लागतात. त्यामुळे, जरी कधीकधी कर्ज घेणे आवश्यक असू शकते, तरीही त्याचे योग्य नियोजन आणि परतफेडीची वेळेत योजना करणे महत्त्वाचे आहे. कर्ज कमी करण्यासाठी काही ठराविक उपाय आहेत जे प्रत्येक व्यक्तीने त्यांच्या जीवनात लागू करायला पाहिजेत. चला, कर्ज कमी करण्याचे काही महत्त्वाचे उपाय पाहूया.
८.१. कर्जाची तपासणी करा
कर्ज कमी करण्याच्या प्रक्रियेची सुरुवात कर्जाची तपासणी करण्यापासून करा. तुम्हाला तुमच्या सर्व कर्जाची माहिती मिळवून, त्याचा एक तपशीलवार आढावा घ्या. कर्जाची रक्कम, कर्ज घेण्याची अटी, व्याजदर, आणि परतफेडीची वेळ जाणून घेणे महत्त्वाचे आहे. जेव्हा तुम्हाला तुमच्या कर्जाची पूर्ण माहिती असेल, तेव्हा त्यावर योग्य निर्णय घेणे सोपे होईल.
- कर्जाची रक्कम: कर्जाची एकूण रक्कम आणि ती कोणत्या प्रकारचे कर्ज आहे, याची माहिती मिळवून त्या कर्जाच्या कर्जमाफीचा किंवा त्याच्या परतफेडीच्या वेळेचा तपशील मिळवणे आवश्यक आहे.
- व्याज दर: प्रत्येक कर्जावर वेगवेगळा व्याज दर लागू होतो. त्यामुळे व्याज दरांची तपासणी करून योग्य ते कर्ज निवडणे महत्त्वाचे आहे.
८.२. ऋणाचे पुनर्विकसन करा (Debt Consolidation)
जर तुम्हाला अनेक कर्जे असतील, तर सर्व कर्जे एकत्र करून एकच कर्ज घेण्याचा पर्याय विचारात घ्या. याला कर्ज एकत्रीकरण (Debt Consolidation) म्हणतात. यामध्ये तुमचं सर्व कर्ज एकाच कर्जात एकत्र करून, एक ठराविक व्याजदर आणि एकाच परतफेडीच्या वेळेत सर्व कर्जाची परतफेड केली जाते.
- फायदा: विविध कर्जांची मासिक पेमेंट एकाच कर्जात एकत्र केली जातात, ज्यामुळे तुमचा आर्थिक भार कमी होतो.
- जोखीम: एकाच कर्जामध्ये सर्व कर्ज एकत्र करतांना, त्याची पिढी जास्त होऊ शकते. त्यामुळे, कर्जाची पुनर्विकसनाची प्रक्रिया अत्यंत काळजीपूर्वक निवडा.
८.३. पुनर्गुंतवणूक करून कर्ज फेडा
ज्या कर्जांवर जास्त व्याज लागू आहे, त्या कर्जाची सर्व प्रथम परतफेड करण्याचा विचार करा. जर तुमच्याकडे काही अतिरिक्त पैसे असतील तर, त्याचा वापर जास्त व्याजदर असलेल्या कर्जाच्या परतफेडीसाठी करा. अशा प्रकारे तुम्ही जास्त व्याजाची भिस्त कमी करू शकता.
- क्रेडिट कार्ड्स: क्रेडिट कार्डवर असलेल्या कर्जाची जितकी लवकर फेड केली जाईल, तितके फायदेशीर ठरेल. कारण क्रेडिट कार्डवरील व्याज दर खूपच जास्त असतो.
- पर्सनल लोन: पर्सनल लोनची व्याज दर देखील जास्त असू शकतात. म्हणून, त्याचे पेमेंट लवकर करणे महत्त्वाचे आहे.
८.४. रोजच्या खर्चात कपात करा
तुम्हाला कर्जाची परतफेड करण्यात मदत होण्यासाठी, रोजच्या खर्चात कपात करणे आवश्यक आहे. अनावश्यक खर्चांवर नियंत्रण ठेवून, त्यातून मिळालेली रक्कम तुमच्या कर्जाची परतफेड करण्यात वापरा. खर्चात कपात करणे ही एक महत्त्वाची पद्धत आहे ज्यामुळे तुमचं संपूर्ण कर्ज कमी होईल.
- खर्चाचे पुनरावलोकन करा: दर महिन्याला तुमचा खर्च तपासा आणि काय कमी केले जाऊ शकते, याचा विचार करा.
- आवश्यक गोष्टींचा खर्च कमी करा: जे काही तुमच्यासाठी अत्यावश्यक नाही ते गोष्टी खरेदी करण्यापासून वाचावे.
८.५. आर्थिक उद्दिष्टे ठरवा
कर्ज कमी करण्यासाठी स्पष्ट आणि व्यावहारिक आर्थिक उद्दिष्टे ठेवणे आवश्यक आहे. कर्जाच्या परतफेडीचा एक ठराविक वेळापत्रक तयार करा. तुम्ही ठरवलेली रक्कम आणि वेळ निश्चित करा आणि ती पूर्ण करण्यासाठी नियोजन करा. तुम्ही ते साध्य करण्यासाठी इतर बचत आणि गुंतवणूक योजनेसह योजना बनवू शकता.
- स्मार्ट गोल्स ठरवा: तुमचे आर्थिक उद्दिष्ट स्पष्ट आणि मोजता येण्याजोगे असावे. उदाहरणार्थ, “मी एका वर्षात माझ्या सर्व कर्जांची 50% परतफेड करू इच्छितो” असा एक स्पष्ट उद्दिष्ट ठरवा.
- तुरुंगमुक्त बजेट तयार करा: तुमच्या कर्जाची परतफेड करण्यासाठी योग्य बजेट तयार करा.
८.६. व्याज दर कमी करण्याचा प्रयत्न करा
तुम्ही कर्ज घेतल्यावर, काही बँका किंवा वित्तीय संस्था तुमच्या कर्जावर व्याज दर कमी करण्याची संधी देतात. जर तुम्ही नियमितपणे कर्जाची परतफेड करत असाल, तर तुम्हाला कमी व्याज दर मिळवण्यासाठी तुमच्या कर्जदाराशी संपर्क साधण्याचा विचार करा.
- सर्वोत्तम पर्याय निवडा: कर्ज घेतांना सर्वात कमी व्याज दर असलेले कर्ज पर्याय शोधा.
- कर्ज पुनरावलोकन: कर्जाच्या दराचा पुनरावलोकन करा आणि ते कमी करण्याचा प्रयत्न करा
