आले लागवडीसाठी साधी माहिती (Ginger farming in Marathi)
१ . अभिजीत घुले यांची यशोगाथा
अभिजीत घुले या 25 वर्षांच्या तरुण शेतकऱ्याने शेतीतील यशाची एक नवी वाट दाखवली आहे. शेवगांव तालुक्यातील या तरुणाने रांजणी या गावात 2021 पासून आल्याची लागवड सुरू केली आणि आपल्या आधुनिक दृष्टिकोनातून आणि प्रयत्नांमुळे आपल्या यशस्वी शेती व्यवसायाची एक नवी ओळख निर्माण केली आहे.
हा तक्ता आले लागवड करणाऱ्या शेतकऱ्यांसाठी उपयुक्त मार्गदर्शक आहे.
| घटक | माहिती |
|---|---|
| पिकाचे नाव | आले (अद्रक) |
| योग्य माती | उत्तम निचरा होणारी चिकणमाती; pH 5.5-6.5 |
| हवामान | उष्ण व दमट; 25-30°C तापमान आणि मध्यम पाऊस आवश्यक |
| लागवडीचा हंगाम | उन्हाळ्याच्या सुरुवातीला (मार्च-एप्रिल) |
| बियाण्यांची गरज | 600-800 किलो/एकर (रोपांसाठी मूळ कंद वापरतात) |
| खते | सेंद्रिय खत (10-15 टन/एकर) + NPK खते (75:50:50 किलो/एकर) |
| पाणी व्यवस्थापन | नियमित पाणी द्यावे; पाणी साचू देऊ नये |
| किडी/आजार | कंद सड, पाने करपणे; सेंद्रिय कीटकनाशक वापरा आणि योग्य निचरा ठेवा |
| पिकाची कालावधी | 8-10 महिने |
| काढणीचा हंगाम | डिसेंबर ते फेब्रुवारी (पाने पिवळी झाल्यावर) |
| सरासरी उत्पादन | 15-20 टन/एकर |
| बाजारभाव | ₹100-₹150/किलो (बाजारातील मागणीनुसार बदलू शकतो) |
| अंदाजे खर्च | ₹1,50,000-₹2,00,000 प्रति एकर |
| संभाव्य उत्पन्न | ₹15,00,000-₹20,00,000 प्रति एकर |
| महत्त्वाचे उपाय | माती परीक्षण, पीक फेरपालट, सेंद्रिय शेती, तण व किड नियंत्रण यावर भर द्या |
सुरुवात आणि यशस्वी होण्याची प्रक्रिया
अभिजीतने आपल्या पहिल्या वर्षी तीन एकर जमिनीवर आल्याची लागवड केली. सुरुवातीला उत्पादनाचा खर्च एक एकरासाठी अंदाजे ₹1,70,000 इतका होता. परंतु, त्याच वर्षीच बाजारात आलेल्या आल्याला चांगला दर (₹110-₹130 प्रति किलो) मिळाल्यामुळे त्याला जवळपास ₹19 लाखांचे उत्पन्न मिळाले.
या अनुभवाने अभिजीतने आपले पीक क्षेत्र वाढवत यावर्षी तब्बल 10 एकर क्षेत्रावर आल्याची लागवड केली आहे.
मार्केट समजून घेण्याचा दृष्टिकोन
अभिजीतने आपल्या यशस्वी व्यवसायामागे बाजाराची स्थिती, मागणी-पुरवठा यांचा अभ्यास केल्याचे महत्त्व पटवून दिले.
- बाजाराचा अंदाज:
तो स्थानिक आणि आंतरराष्ट्रीय बाजारांचा अभ्यास करतो. जसे, बांगलादेश, भोपाल आणि इतर भागांतील मागणी काय आहे, कोणत्या पिकांना जास्त मागणी आहे, तसेच बियाणे कंपन्यांचा पुरवठा यावर आधारित तो निर्णय घेतो. - प्रत्येक पट्ट्याचा अभ्यास:
प्रत्येक भागाची वैशिष्ट्ये लक्षात घेऊन कोणत्या पिकाची निवड करावी हे ठरवणे हा यशाचा मुख्य घटक ठरतो.
माती संवर्धनाचा महत्त्वाचा मुद्दा
शेतीत चांगले उत्पादन घेण्यासाठी अभिजीत मातीच्या गुणवत्तेवर विशेष भर देतो. तो म्हणतो:
- “शेती टिकवायची असेल तर मातीची गुणवत्ता सुधारली पाहिजे.”
तो आपल्या जमिनीत आवश्यक पोषणतत्त्वे वाढवण्यासाठी माती परीक्षण करून योग्य पद्धतीने खतांचा वापर करतो.
उत्पादन वाढीसाठी धोरणात्मक पद्धत
अभिजीत यंदा एकरी 20 टन उत्पादन घेण्याचे लक्ष्य ठेवलं आहे. मागील वर्षातील चुकांवर अभ्यास करून, त्या सुधारत तो उत्पादन वाढवत आहे. त्याच्या अनुभवावर आधारित तो पुढील टिप्स देतो:
- चुका सुधारून पुढे जाणे: मागील वर्षी कोणत्या कारणांमुळे उत्पादनात अडथळे आले, त्याची नोंद ठेवणे आणि त्यावर काम करणे.
- योग्य व्यवस्थापन: हवामान, कीड व्यवस्थापन, आणि पाण्याचा योग्य वापर यासाठी योजना आखणे.
सामाजिक योगदान
अभिजीतला स्थानिक भागात “अद्रक किंग” म्हणून ओळखले जाते. तो केवळ स्वतःसाठी नाही तर इतर शेतकऱ्यांनाही मार्गदर्शन करतो. माती संवर्धन आणि आधुनिक शेतीतंत्रज्ञान यावर तो इतर शेतकऱ्यांना प्रोत्साहित करत आहे.
प्रेरणा आणि पुढील वाटचाल
अभिजीत घुलेच्या यशस्वी शेती प्रवासातून एक गोष्ट निश्चित होते की मेहनत, अभ्यास आणि आधुनिक तंत्रज्ञानाचा योग्य वापर केल्यास शेतीत पैसा आणि प्रतिष्ठा मिळवता येऊ शकते. शेतकऱ्यांनी बाजाराचा अभ्यास करून आणि माती संवर्धनावर लक्ष केंद्रित करून यशाची शिखरे गाठता येऊ शकतात.
“शेतीत नवा विचार आणि नियोजन आणल्यास, ही केवळ उपजीविकेचे साधन नसून समृद्धीचे स्रोत ठरू शकते,” असे अभिजीतचे यश दाखवते.
आता आपण अभिजीत यांनी केलेल्या उपाययोजना बघू :
२ . माती संवर्धनाचा महत्त्वाचा मुद्दा
माती संवर्धन म्हणजे मातीची गुणवत्ता, पोत आणि सुपीकता टिकवणे व सुधारणे. माती ही शेतीसाठी मूलभूत साधन आहे, त्यामुळे तिचे संवर्धन करणे अत्यावश्यक आहे. खाली माती संवर्धनाचे महत्त्वाचे मुद्दे दिले आहेत:
1. मातीची धूप टाळणे:
- वाऱ्याने किंवा पाण्याने माती वाहून जाऊ नये म्हणून आडव्या नांगरट (Contour Plowing) व हिरवळ व्यवस्थापन करणे.
- उतारावरील जमिनीवर तिरप्या ओळींमध्ये पिके लावणे.
2. सेंद्रिय घटक वाढवणे:
- शेणखत, कंपोस्ट, गवत व पालापाचोळ्याचा वापर करणे.
- सेंद्रिय घटकांनी मातीची सुपीकता टिकून राहते आणि पाणी धारण करण्याची क्षमता वाढते.
3. पिकांचे फेरपालट (Crop Rotation):
- सारखेच पीक घेतल्याने मातीतील पोषक घटक कमी होतात.
- भाजीपाला, डाळी, आणि तृणधान्य यांची फेरपालट केल्याने मातीतील पोषकद्रव्यांचे संतुलन राखले जाते.
4. पाणी व्यवस्थापन:
- ठिबक सिंचन व तुषार सिंचन वापरून मातीतील ओलावा टिकवणे.
- पाण्याचा अपव्यय टाळून पाण्याच्या योग्य व्यवस्थापनावर भर देणे.
5. रासायनिक खतांचा संतुलित वापर:
- रासायनिक खतांचा अतिरेक टाळावा; सेंद्रिय खते व जैविक उपायांचा वापर करावा.
- जमिनीतील सूक्ष्मजीवांचे संरक्षण होण्यासाठी नैसर्गिक उपाय प्रभावी ठरतात.
6. झाडे लावणे आणि आच्छादन (Mulching):
- झाडे लावल्याने मातीची पकड मजबूत होते व धूप टाळता येते.
- गवत, पालापाचोळा किंवा प्लास्टिक आच्छादन वापरून मातीतील ओलावा टिकवला जातो.
7. माती परीक्षण:
- नियमित माती परीक्षण करून पोषकद्रव्यांची माहिती घ्यावी.
- त्यानुसार योग्य खतांचा व पिकांचा वापर करावा.
8. जैविक विविधता वाढवणे:
- विविध प्रकारची पिके घेतल्याने मातीतील पोषण साखळी सुधारते.
9. हरित पट्टे तयार करणे:
- शेताच्या कडेने झाडे किंवा तृणधान्ये लावून वाऱ्यामुळे होणारी मातीची धूप टाळता येते.
10. नैसर्गिक पद्धतींचा वापर:
नैसर्गिक संसाधने जपून व टिकवून माती संवर्धनाचे प्रयत्न करणे.
३ . आल्यावर येणाऱ्या सड रोगासाठी उपाययोजना
आल्यावर येणाऱ्या सड रोगासाठी उपाययोजना
सड रोग (Rhizome Rot) हा आले पिकाला होणारा महत्त्वाचा आजार आहे. तो प्रामुख्याने फायटोप्थोरा (Phytophthora) किंवा फ्युजेरियम (Fusarium) अशा बुरशीमुळे होतो. योग्य व्यवस्थापन केल्यास या रोगावर नियंत्रण ठेवता येते.
रोगाची लक्षणे:
- कंदांवर गडद तपकिरी व नंतर काळसर डाग दिसणे.
- पाने पिवळसर पडणे व कोमेजणे.
- मुळे कुजणे व वास येणे.
- झाडांची मर होत राहणे.
उपाययोजना:
1. लागवडीपूर्वीच्या उपाययोजना:
- जमिनीची योग्य तयारी:
- पाण्याचा निचरा होणारी माती निवडा; पाणी साचू देऊ नका.
- 20 ग्रॅम ट्रायकोडर्मा (Trichoderma) किंवा पसेलोमायसिस जैविक बुरशीनाशक जमिनीत मिसळा.
- बीजप्रक्रिया:
- लागवडीसाठी निवडलेल्या कंदांना 30 मिनिटे कार्बेन्डाझिम (Carbendazim) 2 ग्रॅम/लिटर पाण्यात भिजवा.
- पोटॅशिअम परमॅंगनेट 0.1% द्रावणात प्रक्रिया केल्यास रोगप्रतिकारशक्ती वाढते.
2. पीक व्यवस्थापन:
- पाणी व्यवस्थापन:
- ओलसर जमिनीत सड रोग वाढतो, त्यामुळे ठिबक सिंचन वापरा.
- पाऊस पडल्यावर लगेच पाणी साचलेल्या भागातून काढून टाका.
- तण व्यवस्थापन:
- तण काढून जमिनीतील हवा खेळती ठेवा.
- सेंद्रिय खतांचा वापर:
- शेणखत व कंपोस्ट खताने मातीची प्रत सुधारते.
3. रासायनिक नियंत्रण:
- बुरशीनाशके फवारणी:
- मेटालॅक्सिल + मँकोझेब (Metalaxyl + Mancozeb) 2 ग्रॅम/लिटर पाण्यातून फवारणी करा.
- क्लोरोथॅलोनील (Chlorothalonil) किंवा कॉपरी ऑक्सिक्लोराईड (Copper Oxychloride) 3 ग्रॅम/लिटर वापरा.
- माती प्रक्रिया:
- रोगग्रस्त मुळांभोवती मेटालॅक्सिलची द्रावण ओतून उपचार करा.
4. पीक फेरपालट (Crop Rotation):
- दर दोन-तीन वर्षांनी आले ऐवजी डाळी किंवा भाजीपाला पिके घ्या.
- मातीतील बुरशीचे प्रमाण कमी होते.
5. जैविक उपाय:
- जैविक बुरशीनाशके:
- ट्रायकोडर्मा व पसेलोमायसिस यांचा वापर जमिनीत करा.
- नैसर्गिक उपाय:
- नीम अर्क किंवा दशपर्णी अर्काचा फवारा रोगप्रतिकारशक्ती वाढवतो.
6. रोगग्रस्त झाडे काढणे:
- सडलेले कंद व झाडे त्वरित शेतातून काढून नष्ट करा.
- रोगाचा फैलाव होण्यापासून संरक्षण मिळते.
आले शेतीच्या संपूर्ण माहिती साठी खाली दिलेला लेख वाचा :
आले शेती करून कमवा लाखों | How to start ginger Farming in Maharashtra – आपला बिझनेस
